Rozwód wiąże się z koniecznością podziału majątku wspólnego, który został zgromadzony w czasie trwania małżeństwa. Wyjątkiem są sytuacje, gdy rozwód dotyczy małżonków, którzy przed ślubem lub na etapie trwania małżeństwa spisali tak zwaną intercyzę, czyli ustanowili między sobą ustrój rozdzielności majątkowej. To jednak nadal rzadkość, dlatego chcemy wyjaśnić ważne kwestie związane z podziałem majątku wspólnego.
Jakie rodzaje majątku wyróżniamy?
W małżeństwie mamy do czynienia z trzema rodzajami majątku. Majątek wspólny obejmuje dobra zgromadzone od momentu zawarcia związku małżeńskiego do momentu jego zakończenia. Przyjmuje się, że majątek wspólny należy w równych częściach do każdego z małżonków, jednak istnieją sytuację, w których granica ta przesuwa się na korzyść jednego ze współmałżonków. Wyjątkiem jest majątek nabyty w czasie trwania małżeństwa na drodze dziedziczenia lub darowizny – wówczas to spadkodawca lub darczyńca może zdecydować, czy wejdzie on w skład majątku wspólnego małżonków, dokonując stosownych zapisów. Jeżeli taka sytuacja nie ma miejsca, majątek nabyty na drodze dziedziczenia lub darowizny należy jedynie do osoby, która go otrzymała, niezależnie od tego, czy pozostaje ona w związku małżeńskim. Oprócz majątku wspólnego mamy także do czynienia z majątkiem osobistym żony i majątkiem osobistym męża, który uwzględnia wszystkie dobra zgromadzone przed zawarciem związku małżeńskiego, albo jak wyżej wskazano otrzymane w drodze dziedziczenia lub darowizny.
Zasady podziału majątku
Podczas sprawy rozwodowej nie dochodzi do automatycznego podziału majątku wspólnego. Sąd może dokonać podziału na wniosek powoda, czyli osoby składającej pozew rozwodowy, jeżeli podział majątku nie wpłynie na przedłużenie się postępowania i go nie utrudni np. ze względu na spór pomiędzy rozwodzącymi się małżonkami. Jedną z najlepszych opcji jest ugoda, która powinna zostać zawarta w obecności adwokata. Korzystanie z pomocy prawnika to także sposób na łatwiejsze przejście przez rozwód. Wsparcie prawnika na etapie podziału majątku może pozwolić uniknąć rażącej niesprawiedliwości. Sytuacje nierównego traktowania małżonków w kwestii podziału majątku nadal się zdarzają i mogą doprowadzić do pokrzywdzenia jednej ze stron, na przykład powodując znaczne pogorszenie się sytuacji materialnej nieaktywnych zawodowo kobiet, które swoje życie w małżeństwie podporządkowały opiece nad dziećmi i domem oraz umożliwianiu małżonkowi pomnażania majątku.
Podział majątku może uwzględniać rozdzielenie jego składników pomiędzy obojga małżonków, przyznanie jednemu z nich określonych części majątku lub jego całości z nakazem spłaty względem drugiej strony związku, a także sprzedaż całego majątku wspólnego i rozdzielenie uzyskanych w ten sposób środków finansowych pomiędzy byłych małżonków. Wybór opcji podziału majątku wspólnego zależy od indywidualnej sytuacji, stosunków panujących pomiędzy rozwodzącymi się osobami, a także innych kwestii.
Podział majątku krok po kroku
Wniosek o podział majątku wspólnego może złożyć jeden z małżonków bądź inna osoba zainteresowana dokonaniem podziału tego majątku, np. wierzyciel jednego z małżonków. We wniosku należy wskazać składniki majątku wspólnego, które mają podlegać podziałowi, a także przedstawić propozycję co do sposobu podziału majątku. We wniosku należy także zgłosić wnioski dowodowe, między innymi w celu ustalenia okoliczności wymagających wiadomości specjalnych posiadanych przez biegłego danej specjalności, a to np. wartości nieruchomości czy też ruchomości wchodzących w skład majątku wspólnego. W wypadku, gdy w skład majątku wspólnego wchodzi nieruchomość, należy przedstawić również dowody, które to potwierdzają. Dowodem takim będzie przede wszystkim odpis z księgi wieczystej. Poza tym wnioskodawca oprócz żądania podziału majątku wspólnego, może żądać ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, zwrotu wydatków i nakładów poczynionych z majątku osobistego na majątek wspólny, rozliczenia pobranych po ustaniu wspólności pożytków lub innych przychodów z majątku wspólnego, jak również rozliczenia spłaconych długów. Niezgłoszenie tych roszczeń i im podobnych w toku sprawy o podział majątku w celu całościowego załatwienia wszelkich kwestii majątkowych między byłymi małżonkami zagrożone jest prekluzją – utratą prawa dochodzenia ich w odrębnym procesie.
