Współwłasność jest formą własności, w której każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. Każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli. Współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną.
Zarząd nieruchomością wspólną
Charakter tego rodzaju własności powoduje, że współwłaściciele są zmuszeni współdziałać w zarządzie rzeczą wspólną, co nie zawsze jest jednak możliwe, bądź to ze względu na nieobecność jednego z nich, bądź ze względu na istniejący pomiędzy nimi konflikt. W celu uniknięcia problemów na tle sprawowanego zarządu jak i sposobu korzystania z nieruchomości zasadne jest uregulowanie tych kwestii w formie umowy zawartej na piśmie. Należy pamiętać o tym, iż w razie braku zgodności pośród współwłaścicieli co do sposobu wykonywania zarządu, w zależności od rodzaju czynności, co do której powstał spór każdy współwłaściciel, bądź współwłaściciele, których udziały wynoszą co najmniej połowę, mogą żądać rozstrzygnięcia tego sporu przez Sąd.
Pożytki z nieruchomości
Każda rzecz, a więc zarówno ta ruchoma, jak i nieruchomość przynosi pożytki, które dzielą się na dwa rodzaje, a to pożytki naturalne i cywilne. Pożytkami naturalnymi rzeczy są jej płody i inne odłączone od niej części składowe, o ile według zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy, zaś pożytkami cywilnymi rzeczy są dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego, przykładowo umowy najmu. Prawo do pożytków z rzeczy przysługuje każdemu ze współwłaścicieli, który może ich dochodzić proporcjonalnie do posiadanego przez siebie udziału.
W czasie trwania współwłasności niejednokrotnie dochodzi do sytuacji, w której jeden ze współwłaścicieli pozbawia prawa do współposiadania nieruchomości drugiego współwłaściciela np. poprzez niedopuszczenie go do użytkowania nieruchomości, bądź dokonanie własnych zasiewów na całości nieruchomości rolnej, co stanowi naruszenie normy art. 206 k.c., tj. przepisu regulującego zakres współposiadania. W razie zaistnienie takiego scenariusza współwłaścicielowi, który został pozbawiony posiadania rzeczy, przysługuje prawo do zwrócenia się do sądu o dopuszczenie go do współposiadania, ale także o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy, o czym przesądził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 19 marca 2013 r., III CZP 88/12. W tym miejscu należy jednak zaznaczyć, iż określony w art. 206 k.c. sposób wykonywania uprawnienia współwłaścicieli rzeczy do współposiadania i korzystania z niej może być zmieniony przez umowę współwłaścicieli zawartą także w sposób dorozumiany, dlatego też tak jak wyżej wspomniano dla uniknięcia wątpliwości co do zakresu posiadania, jaki przysługuje każdemu ze współwłaścicieli, zasadne jest zawarcie stosownej umowy na piśmie.
Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy obliczane jest na podstawie stawek rynkowych za korzystanie z nieruchomości w danym okresie czasu. Współwłaściciel może domagać się wynagrodzenia od drugiego współwłaściciela, składając pozew do sądu, pod warunkiem, że nie zostało wszczęte postępowanie o zniesienie współwłasności. W tym wypadku roszczenia muszą zostać zgłoszone w trakcie jego trwania. Po zapadnięciu postanowienia o zniesieniu współwłasności nie można już dochodzić roszczenia.
W kwestiach związanych ze współwłasnością, zakresem wykonywania swojego prawa przez każdego ze współwłaścicieli, rozliczeniem pożytków jak i wynagrodzeniem za bezumowne korzystanie ze wspólnej nieruchomości warto skorzystać z pomocy prawnej, by dobrze zrozumieć zależności zachodzące między współwłaścicielami.
