Od 30 listopada 2020 r. obowiązują nowe przepisy umożliwiające szybkie reagowanie wobec sprawców przemocy domowej. Zapewnia ona możliwość szybkiego izolowania osoby dotkniętej przemocą od sprawcy przemocy, w sytuacjach gdy stwarza ona zagrożenie dla życia lub zdrowia domowników, poprzez nakazanie mu niezwłocznego opuszczenia wspólnie zamieszkiwanego lokalu. Na czym dokładnie polega ta procedura?
Na mocy ustawy z dnia 30 kwietnia 2020 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020 r. poz. 956), https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20200000956, która weszła w życie właśnie w dniu 30 listopada 2020 r. przyznano szereg uprawnień funkcjonariuszom Policji i odpowiednio funkcjonariuszom Żandarmerii Wojskowej, umożliwiających im nakazanie osobie stosującej przemoc w rodzinie, stwarzającej zagrożenie dla życia lub zdrowia osoby dotkniętej tą przemocą, nakaz natychmiastowego opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia, lub zakaz zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego, tenże nakaz i zakaz mogą być stosowane przez nich łącznie. Jednocześnie Kodeks postępowania cywilnego poszerzony został katalog postępowań nieprocesowych o postępowanie nieprocesowe w sprawach o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia, które zainicjować może osoba dotknięta przemocą w rodzinie.
W jakich okolicznościach Policja wydaje nakaz opuszczenia mieszkania przez sprawcę przemocy i zakaz zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia ?
Policjant wydaje nakaz lub zakaz bądź podczas interwencji podjętej we wspólnie zajmowanym mieszkaniu lub jego bezpośrednim otoczeniu lub w związku z powzięciem informacji o stosowaniu przemocy w rodzinie, w szczególności w wyniku zgłoszenia dokonanego przez osobę dotkniętą przemocą w rodzinie lub kuratora sądowego czy pracownika jednostki organizacyjnej pomocy społecznej, którzy powzięli informację o stosowaniu przemocy w rodzinie w związku z wykonywaniem ustawowych obowiązków. W przypadku zatrzymania osoby stosującej przemoc w rodzinie nakaz lub zakaz mogą być wydane bezpośrednio po jej zwolnieniu. Nakaz lub zakaz mogą być wydane również w przypadku nieobecności we wspólnie zajmowanym mieszkaniu lub jego bezpośrednim otoczeniu osoby stosującej przemoc w rodzinie podczas wykonywania czynności przez Policję. Nakaz lub zakaz doręcza się niezwłocznie osobie stosującej przemoc w rodzinie oraz osobie dotkniętej tą przemocą.
Decyzje zakresie wydania nakazu lub funkcjonariusz podejmuje po dokonaniu oceny ryzyka bezpośredniego zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego, odrębnie dla osoby dorosłej i dziecka, biorąc pod uwagę między innymi akty przemocy fizycznej w rodzinie, wiek osoby dotkniętej przemocą w rodzinie, stosowanie przemocy w rodzinie wobec kobiety w ciąży, niepełnosprawność osoby dotkniętej przemocą w rodzinie, zależność osoby dotkniętej przemocą w rodzinie od osoby stosującej tę przemoc ze względu na stan zdrowia lub jej zaburzenia psychiczne; stan osoby stosującej przemoc podczas interwencji związany zużyciem, nadużywaniem lub uzależnieniem od alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych, środków zastępczych lub nowych substancji psychoaktywnych, kierowanie gróźb użycia przemocy ze skutkiem bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia, dostęp sprawcy przemocy do niebezpiecznego narzędzia lub broni, informacje o dotychczas stosowanej przemocy lub prowadzonych postępowaniach wobec sprawcy przemocy, oraz inne czynniki o których mowa w art. 15a ust. 2 ustawy o Policji. Wydany przez Policjanta nakaz i zakaz są natychmiast wykonalne.
Policjant, w przypadku wydania nakazu lub zakazu, informuje osobę dotkniętą przemocą w rodzinie o możliwości i sposobie złożenia żądania, aby sąd zobowiązał osobę stosującą przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazał zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia.
Osobie, wobec której zastosowano nakaz opuszczenia lokalu wspólnie zajmowanego, bądź zakaz zbliżania się do niego i jego otoczenia przysługuje zażalenie do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce położenia wspólnie zajmowanego mieszkania. Zażalenie to należy wnieść w terminie 3 dni od dnia doręczenia nakazu lub zakazu. W zażaleniu skarżący może się domagać zbadania prawidłowości prowadzenia czynności, zasadności oraz legalności wydanego nakazu lub zakazu. Sąd rozpoznaje zażalenie niezwłocznie, nie później jednak niż wciągu 3 dni od dnia jego wpływu do sądu, nakaz lub zakaz zostaną przez Sąd uchylone w przypadku stwierdzenia bezzasadności lub nielegalności ich zastosowania o czym niezwłocznie zawiadomiona zostaje miedzy innymi osoba dotkniętą przemocą w rodzinie.
Kiedy nakaz bądź zakaz tracą moc ?
Nakaz lub zakaz tracą moc po upływie czternastu dni od dnia ich wydania, chyba że sąd udzielił zabezpieczenia w sprawie o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia, którym nakaz lub zakaz zostały przedłużone. Nakaz lub zakaz tracą również moc, w przypadku gdy osoba stosująca przemoc w rodzinie, wobec której wydano nakaz lub zakaz, została zatrzymana w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa, a następnie zastosowano wobec niej środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania lub nakazania okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym.
Postępowanie przed Sądem w sprawie o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia.
Nowa procedura w Kodeksie postępowania cywilnego zawiera rozwiązania szczególne, które różnią to postępowanie od innych postępowań nieprocesowych, kładąc duży nacisk zwłaszcza na szybkość rozpoznania spraw do niego skierowanych. Zgodnie z nowymi przepisami, jeżeli członek rodziny wspólnie zajmujący mieszkanie swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie, osoba dotknięta przemocą może żądać, aby sąd zobowiązał go do opuszczenia mieszkania. Sprawa co do zasady powinna zostać rozpoznana w terminie jednego miesiąca od dnia wpływu wniosku, po przeprowadzeniu rozprawy. Postanowienie o zobowiązaniu osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazaniu zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia jest skuteczne i wykonalne z chwilą ogłoszenia. Sąd może je zmienić lub uchylić w razie zmiany okoliczności, nawet gdy jest prawomocne. Od postanowienia Sądu przysługuje apelacja, którą należy wnieść w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia nam postanowienia wraz z uzasadnieniem, aby je uzyskać musimy złożyć w terminie tygodnia od ogłoszenia postanowienia wniosek o jego doręczenie.
W sprawach o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia sąd może udzielić zabezpieczenia również przez przedłużenie obowiązywania nakazu opuszczenia wspólnie zajmowanego lokalu lub zakazu zbliżania się do niego i do jego otoczenia. Sąd może zmienić wskazane w nakazie lub zakazie obszar lub odległość od tego mieszkania, które osoba stosująca przemoc w rodzinie jest obowiązana zachować. Sąd, udzielając zabezpieczenia, określa częstotliwość dokonywania przez Policję lub Żandarmerię Wojskową sprawdzenia, czy przedłużony nakaz lub zakaz nie są naruszane.
Należy mieć na uwadze, iż niestosowanie się do nakazu lub zakazu wydanego przez Policję czy Żandarmerię Wojskową, postanowienia sądu o udzieleniu zabezpieczenia w sprawach o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania, postanowienia sądu o zobowiązaniu osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazaniu zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia stanowi wykroczenie zagrożone karą aresztu, ograniczenia wolności, albo grzywny.
